Uzależnienie od hazardu – jak wygląda leczenie?

Sporadyczna zagranie w grę hazardową (np. automaty, poker, zakłady sportowe) nie jest traktowane pogardliwie przez społeczeństwo. Co więcej, gry hazardowe są powszechnie akceptowalne i popularne, a w wielu kulturach uznawane są za niegroźną i rozrywkową aktywność. W praktyce uzależnienie od hazardu stanowi poważny zdrowia publicznego i psychicznego, który dotyczy jednakowo jednostki, rodzin i całych społeczności.

Jak definiować uzależnienie od hazardu?

Patologiczny hazard, problem hazardowy czy też zaburzenie uprawiania hazardu jest taką samą jednostką chorobową jak, chociażby alkoholizm, czy seksoholizm. Uzależnienie od hazardu to uporczywe lub powtarzające się wzorce zachowania, które są związane z graniem w różnego rodzaju gry hazardowe. Mowa tu zarówno o grach typu offline (np. gra w kości), jak i online (np. kasyna internetowe). Zachowania, o których mowa charakteryzuje:

• upośledzona kontrola bądź jej całkowity brak,
• zwiększony priorytet nad innymi czynnościami i zainteresowaniami życiowymi,
• ciągłe kontynuowanie lub eskalacja pomimo pojawienia się negatywnych konsekwencji – zarówno dla gracza, jak i dla jego najbliższego otoczenia.

Szkody spowodowane problemem hazardowym należy rozpatrywać w 7 różnych aspektach. Mowa tu o kwestiach:

1. Finansowych np. zadłużenie, utrata oszczędności.
2. Relacyjnych np. odejście partnera, utrata kontaktu z rodziną.
3. Emocjonalnych/psychologicznych np. pogłębiające się zaburzenia.
4. Zawodowych/edukacyjnych np. utrata pracy, usunięcie ze studiów.
5. Zdrowotnych np. pojawienie się somatycznych objawów uzależnienia.
6. Przestępczych np. kradzież w celu pozyskania środków na dalszą grę.
7. Kulturalnych np. minimalizowanie szkód wyrządzonych przez nałogowe granie.

Przyczyny uzależnienia od hazardu

Trudno wskazać jedną, konkretną przyczyną prowadzącą do rozwoju uzależnienia od hazardu. Warto zwrócić uwagę na fakt, że duże znaczenie odgrywa osobowość chorego. Niektóre cechy osobowości i zachowania można potraktować jako czynniki ryzyka, które sprzyjają nałogowemu hazardowi. Mowa tu o m.in. skłonności do podejmowania ryzyka, silna potrzeba ciągłej stymulacji, lęk przed odpowiedzialnością, niskim poczuciu własnej wartości, impulsywności, emocjonalnym sposobie radzenia sobie z trudnościami i problemami. Patologiczny hazard jest nierzadko związany z przeszłością osoby uzależnionej i domem rodzinnym np. wspólne granie z rodzicami lub dziadkami w Lotto bądź karty.

Motywacja do spróbowania własnych sił w grach hazardowych jest niezwykle zróżnicowana. Dla części osób jest to forma rozrywki, sposób na relaks i odstresowanie się od codziennych problemów, czy po prostu metoda na zabicie czasu i spędzenia czasu poza domem. Niektórzy dostrzegają w grach hazardowych drogi do poznania nowych ludzi, co stanowi niejako formę walki z samotnością. Granica pomiędzy rekreacyjną grą a uzależnieniem jest niezwykle cienka, stąd te niewinne motywacje mogą popchać w mocne szpony patologicznego hazardu.

Podobnie jak w przypadku innych form uzależnienia, tak samo i patologiczny hazard często idzie w parze z innymi nałogami. Dlatego też osoby m.in. nadużywające alkoholu, palące papierosy lub regularnie stosujące substancje psychoaktywne są bardziej narażone na uzależnienie od gier hazardowych.

Uzależnienie od hazardu – objawy

O problemie hazardowym mowa wówczas, gdy w ciągu ostatnich 12 miesięcy można zaobserwować co najmniej 4 spośród 9 symptomów. Do objawów uzależnienia od hazardu należą takie zachowania jak:

1. Rosnące zaangażowanie się w hazard dla uzyskania poczucia satysfakcji.
2. Frustracja i rozdrażnienie w momencie trudności lub braku możliwości zagrania w grę hazardową.
3. Podejmowanie kolejnych i zarazem nieudanych prób kontrolowania bądź zaprzestania uprawiania hazardu.
4. Gry hazardowe lub zdobywanie środków do ich uprawiania prowadzą do rosnącego zaabsorbowania czasu.
5. Hazard staje się nieadaptacyjnym sposobem na poprawę złego nastroju, rozładowanie napięcia lub rozwiązywanie problemów.
6. Nawracające i nieudane próby odegrania się po stracie dużej ilości pieniędzy na grę.
7. Okłamywanie najbliższych i ukrywanie prawdy o wielkości problemu uzależnienia od hazardu.
8. Zaangażowanie w gry hazardowe powoduje ryzyko lub realne naruszenie istotnych elementów życia np. sytuacji zawodowej, możliwości edukacji czy związku partnerskiego.
9. Poszukiwanie pomocy finansowej u innych osób, niekoniecznie bliskich, w celu uzyskania środków na odegranie się i poprawę aktualnej sytuacji, która jest rezultatem nałogowego uprawiania hazardu.

Objawy odstawienia hazardu

Podobnie jak w przypadku innych form uzależnienia, tak samo i objawy odstawienia hazardu patologicznego obejmują dwie sfery – psychiczną i fizyczną. Brak stymulacji w postaci dalszej gry niesie za sobą silne wahania nastroju, które mogą doprowadzić nawet do zaburzeń depresyjnych. Zespół odstawienny u hazardzistów daje o sobie znać także w formie objawów somatycznych. Mogą to być m.in. ból i zawroty głowy, utrzymujące się uczucie zmęczenia, problemy z koncentracją, brak apetytu.

Terapia uzależnień od hazardu

Punktem wyjścia dla rozpoczęcia terapii uzależnień od hazardu jest zdiagnozowanie nałogu. Nie każdy gracz jest bowiem uzależniony, a wiele osób uprawiających hazard ma zdolność do samokontroli. W tym celu warto przeprowadzić prosty test (Gamblers Anonymous), który składa się z 20 pytań zamkniętych (tak/nie). Jeżeli wynik wynosi co najmniej 7 twierdzących odpowiedzi, to wówczas istnieje spore ryzyko rozwoju uzależnienia.

Fundamentalną kwestią leczenia patologicznego hazardu jest znalezienie i zrozumienie źródeł uzależnienia. Psychoterapia koncentruje się na analizie i omówieniu przyczyny, które doprowadziły do nałogowego grania. Równocześnie terapeuta opracowuje plan ukierunkowany na zmianę dotychczasowego schematu myślenia i zerwanie z niezdrowymi nawykami. Wyjście z kryzysu ma na celu przywrócenie choremu równowagi emocjonalnej i społecznej. W psychoterapii dużą rolę odgrywają najbliżsi – partnerzy, rodzina, przyjaciele.

Jak wygląda terapia uzależnienia od hazardu?

Leczenie patologicznego hazardu jest podobne do terapii alkoholizmu. Dlatego też wielu pacjentów realizuje Program 12 kroków Anonimowych Hazardzistów, który pozwala na stopniowe uwolnienie się ze szponów nałogu. Oczywiście, tak samo jak i w przypadku innych form uzależnienia, tak samo i tutaj duże znaczenie ma czas. Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większe szanse na uniknięcie wspomnianych wcześniej skutków.

Osoby uzależnione uczęszczają zarówno na indywidualne sesje psychoterapeutyczne, jak i spotkania grupowe. Warto zaznaczyć, że grupy są małe i kameralne (maksymalnie 8-osobowe), co ułatwia chorym dzielenie się własnymi historiami bez zbędnego poczucia skrępowania. Terapia grupowa pokazuje chorym, że nie są osamotnieni w walce z uzależnieniem od hazardu. Kontakt z innymi nałogowymi graczami pozwala też zobaczyć ich sukcesy oraz potknięcia podczas długiej i trudnej drogi do abstynencji.

Skuteczna walka z nałogowym hazardem jest nierozerwalnie związana z własnym samozaparciem chorego. Dlatego też osoby uzależnione muszą zadbać o kilka istotnych kwestii:

• Unikanie niepotrzebnych bodźców, które mogą sprowokować do gry np. transmisje wydarzeń sportowych, spotkania towarzyskie na pokera, rozmowy o grach losowych lub zakładach bukmacherskich, miejsca z automatami do gry.
• Systematyczne spłacanie powstałego zadłużenia oraz cierpliwość dla tego procesu – wielu uzależnionych sądzi, że krótka partyjka pozwoli na szybkie odkucie się z długów.
• Posprzątaj najbliższe otoczenie tj. zablokuj strony z e-hazardem, pozbądź się wszystkich akcesoriów do gier, stawiania zakładów.
• Abstynencja, począwszy od substancji psychoaktywnych (alkohol, papierosy, narkotyki, niektóre leki) po niewłaściwe zachowania (np. nagłe i nieprzemyślane zakupy dla rozładowania emocji i poprawy humoru).

Profesjonalne leczenie hazardu Kraków

Walka z patologicznym hazardem jest niezwykle trudna, dlatego osoby poszukujące wsparcia mogą skontaktować się z dr Lidią Godźwoń. Jako psycholog, pedagog i psychoterapeuta mam wieloletnie doświadczenie w leczeniu hazardu. Oferuję pomoc stacjonarnie w Krakowie oraz online. Pomagam zarówno hazardzistom, jak i ich najbliższym, którzy zostali poddani niszczycielskiemu wpływowi nałogu. Wspólnie możemy zmienić dotychczasowe schematu i przywrócić utraconą równowagę codziennego życia. Skontaktuj się ze mną, aby poznać szczegóły współpracy i umówić się na spotkanie.

Bibliografia:

1. Di Nicola, Marco, et al. “Pharmacological and psychosocial treatment of adults with gambling disorder: a meta-review.” Journal of Addiction Medicine4 (2020): e15-e23.
2. Kusztal, Justyna, Małgorzata Piasecka, and Aleksandra Nastazjak. Profilaktyka uzależnienia od hazardu oparta na dowodach naukowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2021.
3. Miałkowska-Kozaryna, Milena. “Hazard młodzieży w czasie pandemii COVID-19.” Szkoła Specjalna3 (2023): 194-206.
4. Moreira, Diana, et al. “A systematic review on intervention treatment in pathological gambling.” International Journal of Environmental Research and Public Health3 (2024): 346.
5. Piasecka, Małgorzata, and Justyna Kusztal. “Szkolna profilaktyka zaburzeń uprawiania hazardu.” Profilaktyka zachowań ryzykownych–dobre praktyki i dowody naukowe (2023): 135-146.
6. Ribeiro, Eliana O., Nuno H. Afonso, and Pedro Morgado. “Non-pharmacological treatment of gambling disorder: a systematic review of randomized controlled trials.” Bmc Psychiatry21 (2021): 1-15.
7. Rusin, Monika Eliza. “Współczesne uzależnienia i ich wpływ na zdrowie człowieka.” Wybrane zagadnienia psychologii i socjologii Część 3: 125.
8. Shah, Parita, et al. “Impaired awareness of problem and pathological gambling: A review.” Journal of gambling studies36 (2020): 39-50.
9. Quigley, Leanne. “Gambling disorder and stigma: opportunities for treatment and prevention.” Current Addiction Reports4 (2022): 410-419.
10. Zhong, Gangliang, Jiang Du, and Min Zhao. “Understanding and addressing the challenges of online gambling addiction in mainland China.” General Psychiatry2 (2024): e101477.