Regularne nadużywanie treści pornograficznych niesie za sobą szereg negatywnych, czasami wręcz nieodwracalnych zmian w zakresie zachowania i sprawności seksualnej. Uzależnienie od pornografii ma wyjątkowo destrukcyjny wpływ na chorego. Zwłaszcza że w dzisiejszych czasach dostęp do pornografii jest wręcz nieograniczony. Jakie są skutki oglądania od pornografii i jak należy sobie radzić z tym nałogiem?
Czym jest uzależnienie od pornografii?
Mianem zaburzenia hiperseksualnego określa się jedną z form uzależnienia behawioralnego, w której przeważają zachowania w mniejszym lub większym stopniu powiązane z intymnością i treściami seksualnymi. W termin zaburzenia hiperseksualnego wpisuje się zarówno nałogowa masturbacja, jak i regularne uczęszczanie do lokali ze striptizem czy uzależnienie od pornografii.
Przez lata dostęp do treści pornograficznych miał mniej lub bardziej skuteczne sposoby kontrolowania wieku odbiorcy np. emisja filmów odbywała się wyłącznie w godzinach nocnych, prasa znajdowała się na najwyższych półkach bądź nie widniała na oficjalnej ekspozycji, a sprzedaż nagrań odbywała się po uprzednim sprawdzeniu pełnoletności kupującego. Rozwój technologiczny doprowadził do popularyzacji pornografii online, która w dzisiejszych czasach jest dostępna bez żadnych ograniczeń. W ciągu zaledwie kilkunastu sekund można obejrzeć pełnometrażowe filmy dla dorosłych o zróżnicowanej tematyce czy ukierunkowane na różne orientacje odbiorców. Ten ułatwiony dostęp sprzyja popularyzacji treści pornograficznych w Internecie. Dowodzą tego wyniki analizy przeprowadzonej w trakcie pandemii COVID-10. Wedle badania ponad 46% mężczyzn i 16% kobiet ogląda pornografię [1].
Największe zagrożenie wynikające z pornografii online wynika z wyjątkowo silnych właściwości stymulujących. Możliwość błyskawicznej zmiany filmu, a tym samym i tematyki oglądanych treści. Ta ponadprzeciętna ilość bodźców ma charakter określany mianem toksycznego, co w przypadku regularnej konsumpcji materiałów pornograficznych dochodzi do przebudowy mózgu człowieka [2].
Powody sięgania po pornografie są niezwykle zróżnicowane. Niekiedy jest to rezultat nudy lub ciekawości. W innych przypadkach treści pornograficzne są (niestety) jedyną formą rozładowania napięcia i stresu. U części osób pornografia jest metodą kompensacji własnych kompleksów (np. dotyczących wyglądu i powodzenia wśród płci przeciwnej) lub radzenia sobie z problemami w aktualnej relacji partnerskiej.
Po czym rozpoznać uzależnienie od pornografii?
Podobnie jak w przypadku innych uzależnień behawioralnych tak samo i uzależnienie od pornografii koncentruje się na powtarzaniu destrukcyjnych for zachowania. Pornografia może przybierać różnorodne formy – począwszy od papierowych magazynów, przez filmy dostępne na nośnikach, a skończywszy na aplikacjach randkowych, sekstingu, seksie telefonicznym czy nagrywaniu i udostępnianiu własnych treści. Nałogowe obcowanie z treściami pornograficznymi charakteryzuje się podobnymi mechanizmami, co pozostałe uzależnienia behawioralne:
- Utrata kontroli np. zwiększone odczuwanie potrzeby doznania podniecenia seksualnego, problemu z ograniczeniem oznak zwiększonego popędu.
- Zubożenie aktualnego systemu wartości np. zaniedbywanie innych obszarów życia osobistego, osłabienie dotychczasowych zainteresowań.
- Ryzykowne i nierozważne korzystanie np. kupowanie kolejnych nagrań pornograficznych pomimo aktualnych problemów finansowych.
Jakie są skutki uzależnienia od pornografii?
Skutki uzależnienia od pornografii dotyczą kilku wymiarów zdrowia. Przede wszystkim mózg osób ze skłonnościami do nałogowej konsumpcji treści pornograficznych ma widoczne zmiany anatomiczne. U osób uzależnionych dostrzega się znacznie mniejsze ilości substancji szarej w obrębie móżdżku i kory mózgowej. Ponadto nałóg może być przyczyną pomniejszonego prążkowia. Osoby borykające się z uzależnieniem o wiele częściej przejawiają nieprawidłowości dotyczące sprawności poznawczej np. trudności w rozwiązywaniu problemów, problemu z nauką, brak umiejętności w podejmowaniu decyzji, pogorszenie pamięci.
Jedne z najpoważniejszych skutków uzależnienia od pornografii są problemy dotyczące zdrowia seksualnego. Z jednej strony może to być wyraźne ograniczenie zdolności do odczuwania miłości, troski i potrzeby nawiązywania bliższych relacji. Z drugiej sprzyja osamotnieniu, rozpadom związków, wahaniom nastroju, a nawet i redukuje potrzebę zakładania rodziny.
Treści pornograficzne propagują też niezdrowy, odrealniony obraz relacji damsko-męskich, w których kobiety są często poddawane uprzedmiotowieniu. Niejednokrotnie pornografii towarzyszą różne zachowania przejawiające się jako dewiacje oraz przemoc – zarówno fizyczna, jak i werbalna. Ta zniekształcona rzeczywistość wywiera wyjątkowo negatywny wpływ na osoby młode, które dopiero wkraczają w świat dojrzewania i intymnych kontaktów między kobietami a mężczyznami.
Do innych skutków oglądania pornografii należą:
- Rozdrażnienie
- Przedwczesny wytrysk
- Zmniejszenie zainteresowania seksem
- Kompulsywna i wymuszona masturbacja
- Zaburzenia erekcji i problemy ze wzwodem
- Współuzależnienie np. alkohol, narkotyki, hazard
- Obniżenie poziomu zadowolenia z życia seksualnego i zmniejszenie samooceny
Na czym polega leczenie uzależnienia od pornografii?
Psychoterapia jest głównym narzędziem do leczenia uzależnienia od pornografii. Terapia jest przeważnie prowadzona w nurcie behawioralno-poznawczym o dużej skuteczności w leczeniu zaburzeń hiperseksualnych, niekiedy też i w nurcie psychodynamicznym wzorowanym na programie 12 kroków. Problem uzależnienia od pornografii jest o tyle złożony, że ograniczenie częstotliwości korzystania z treści pornograficznych niekoniecznie musi być głównym celem terapeutycznym.
Niejednokrotnie może okazać się, że znacznie większym wyzwaniem są trudności uzależnionego dotyczące wstydu i poczucia winy. Co więcej, pornoholicy muszą się zmierzyć z problemem nadwyrężonego zaufania – zwłaszcza w przypadku osób będących w relacjach partnerskich. Dlatego też walka z uzależnieniem od pornografii nie dotyczy wyłącznie osoby chorej, ale i jej najbliższego otoczenia.
W procesie leczenia uzależnienia od treści pornograficznych konieczne jest wypracowanie zupełnie nowych wzorców zachowania związanych z zaspokajaniem własnego popędu seksualnego. Zaburzenia w tej sferze mają istotne znaczenie w kontekście umiejętności budowania trwałych i zdrowych relacji. Podczas terapii konieczne jest przedstawienie alternatywnych sposobów na zaspokajanie popędu, które są całkowicie wolne od pornografii.
Osoby uzależnione i współuzależnione mogą zwrócić się o profesjonalną pomoc do dr Lidii Godzwon – psychologa, pedagoga i psychoterapeuty o bogatym doświadczeniu w terapii leczenia uzależnień. Oferuję długofalowe leczenie, diagnozę psychologiczną i interwencje kryzysowe, zwłaszcza dla osób borykających się z problemem uzależnienia. Zapraszam na terapię online lub stacjonarne spotkania w gabinecie w Krakowie.
Bibliografia:
- Zattoni, Fabio, et al. “The impact of COVID-19 pandemic on pornography habits: a global analysis of Google Trends.” International journal of impotence research 33.8 (2021): 824-831.
- Stelmach, Bogdan. “Psychiczno-moralne i społeczne skutki pornografii.” Teologia i Moralność 15.1 (27) (2020): 121-134.
- De Alarcón, Rubén, et al. “Online porn addiction: What we know and what we don’t—A systematic review.” Journal of clinical medicine 8.1 (2019): 91.
- Qadri, Haseeb Mehmood, et al. “Physiological, psychosocial and substance abuse effects of pornography addiction: A narrative review.” Cureus 15.1 (2023).