Uzależnienie od telefonu – jak je rozpoznać?

Nałogi budzą dość jednoznaczne skojarzenia. Gdy mowa o uzależnieniu przeważnie wymienia się alkohol, papierosy, substancje psychoaktywne oraz niezdrowe zachowania np. pracoholizm, kompulsywne objadanie się czy chociażby hazard. W dzisiejszych czasach niezwykle częstym zjawiskiem jest uzależnienie od korzystania z telefonu. Jakie są jego objawy oraz do czego może doprowadzić nałogowe użycie smartfona? Jak leczyć uzależnienie od telefonu?

Co nazywamy uzależnieniem od telefonu?

W ciągu ostatniej dekady zjawisko to uległo realnemu nasileniu, co jest nierozerwalnie związane z dynamicznym rozwojem technologicznym. Producenci smartfonów, którzy nieustannie konkurują o klientów, nieustannie dopracowują kolejne modele. Zarówno pod kątem funkcjonalności, jak i w zakresie wizualnym. Warto też pamiętać, że dziś telefony komórkowe nie pełnią wyłącznie funkcji odpowiedzialnej za kontakt poprzez wiadomości tekstowe i połączenia. Dostęp do Internetu sprawia, że smartfon pełni rolę podręcznego komputera umożliwiającego nieustanną obecność w sieci i monitorowanie tego, co dzieje w świecie – rzeczywistym i wirtualnym.

Fonoholizm, bo takie określenie często pojawia się w przypadku nałogowego korzystania z telefonu komórkowego i smartfonów, stanowi formę uzależnienia behawioralnego. Uzależnienie od telefonu polega na konieczności, a w późniejszym etapie wręcz przymusie ciągłego użycia. Nałogowi może towarzyszyć zaniedbywanie codziennych obowiązków, a także brak kontroli na własnym zachowaniem. Warto też dodać, że ten rodzaj uzależnienia dotyczy osób w każdym wieku.

Przyczyny uzależnienia od smartfona

Problem tego rodzaju uzależnienia jest złożony i należy go rozpatrywać w dwóch wymiarach.

1. Uzależnienie od telefonu i smartfona stanowi efekt nielimitowanego dostępu do urządzenia. Nieustanne korzystanie z jego funkcji i aplikacji wytwarza zależność między użytkownikiem a przedmiotem. Może to wynikać np. z braku hobby i wówczas scrollowanie mediów społecznościowych staje się sposobem na nudę.
2. Indywidualnej podatności na nałogi, co wiąże się z niektórymi cechami charakteru. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości, dużą nieśmiałością, obawą przed samotnością czy też trudnościami w nawiązywaniu i utrzymywaniem relacji wykorzystują telefon do kompensacji własnych deficytów. Niejednokrotnie wirtualna rzeczywistość stanowi też odskocznię od codziennych problemów oraz szansę na wcielenie się w zupełnie inną rolę.

Rodzaje nałogowego korzystania ze smartfona

Nałóg nałogowi nierówny. Nadmierna zależność od telefonu komórkowego może dotyczyć różnorodnych aspektów. Począwszy od nieustannego pisania wiadomości SMS, przez niepohamowaną chęć wymieniania smartfona na nowszy model, a skończywszy na tzw. komórkowym ekshibicjonizmie, czyli prowadzeniu niezwykle głośnych rozmów telefonicznych w celu zwrócenia na siebie uwagi otoczenia. Warto pamiętać, że z uzależnieniem od telefonu przeważnie wiąże się nałogowe korzystanie z sieci np. przesiadywanie w mediach społecznościowych lub ciągłe granie w gry mobilne.

Coraz częściej wspomina się o nomofobii, czy też syndromie wyłączonego telefonu (SWT). W obu przypadkach mowa o formie zaburzenia lękowego związanym z rozładowaniem baterii smartfona. Osoba uzależniona boi się, że telefon przestanie działać i tym samym utraci łączność z siecią.

Uzależnienie od telefonu – objawy

• Nieustanne i trudne do opanowania zerkanie na ekran smartfona.
• Większość czasu w trakcie dnia jest przeznaczona na użytkowanie telefonu.
• Ograniczenie lub całkowity brak aktywności fizycznej na rzecz smartfona.
• Zaniedbywanie codziennych obowiązków oraz ograniczenie, czy wręcz zerwanie kontaktów z najbliższymi.
• Poczucie przymusu odpisywania na wiadomości tekstowe lub oddzwaniania na wszystkie telefony.
• Problemy z nastrojem wskutek niekorzystania z telefonu np. apatia, znudzenie, rozdrażnienie, brak skupienia, smutek.
• FOMO – obawa przed przegapieniem newsów związanych z konkretnym tematem bądź po prostu bieżącymi wydarzeniami w kraju lub na świecie. Jest to powiązane z nałogowym przeglądaniem mediów społecznościowych

Jakie są skutki uzależnienia od telefonu?

Przede wszystkim nałogowe korzystanie ze smartfona powoduje poważny uszczerbek na zdrowiu psychicznym. Najczęstszym następstwem przesadnego używania telefonu są zaburzenia depresyjne, co jest rezultatem wspomnianych problemów z samopoczuciem i izolacji społecznej.

Nadmierna koncentracja na telefonie prowadzi do poważnego zaniedbania różnych sfer życia osobistego i zawodowego. Podobnie jak w innych nałogach, tak samo i w przypadku może dojść do konfliktów z najbliższymi, utraty pracy czy kłopotów finansowych.

Ponadto nie można zapominać o somatycznych skutkach uzależnienia od telefonu. Wśród osób przesadnie korzystających ze smartfona znacznie częściej pojawiają się problemy ze wzrokiem, bezsenność, chroniczne zmęczenie, migreny czy bóle odcinka szyjnego. Niemniej jednak warto też coś dodać o mniej oczywistych skutkach np. pogorszeniu libido, zaburzeniach pamięci, zespołu cieśni nadgarstka czy też otyłości.

Jak leczyć uzależnienie od telefonu?

Pojawienie się objawów uzależnienia od telefonu stanowi wyraźny sygnał, aby podjąć odpowiednie kroki. Warto rozpocząć od szczerej rozmowy i próbie uświadomienia osobie o występującym problemie. Niestety podobnie jak w przypadku innych nałogów, tak i tutaj większość uzależniony przeważnie zaprzecza. Całkowity zakaz korzystania ze smartfona zwykle spotyka się z bardzo ostrą reakcją. Dlatego też znacznie lepszym rozwiązaniem jest np. wprowadzenie limitu czasowego podczas użycia telefonu.

Niemniej jednak osoby borykające się z nałogowym używaniem smartfona zwykle potrzebują pomocy specjalistów. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług naszego Gabinetu Psychoterapii i Terapii Uzależnień. Oferujemy fachową pomoc psychologiczną – stacjonarnie i online – w leczeniu różnych form uzależnienia oraz chorób cywilizacyjnych (np. depresji). Zachęcamy do kontaktu i rezerwowania wizyt.

Źródła:

1. Czerski, Wojciech. “Nomofobia–szczególnie groźna odmiana uzależnienia od telefonu komórkowego.” Edukacja-Technika-Informatyka 9.3 (2018): 212-217.
2. Olszewska, Ewelina. “Uzależnienie od telefonu komórkowego jako nowe wyzwanie edukacji dla bezpieczeństwa.” Zeszyty Naukowe/Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki 4 (2013): 16-27.
3. Panova, Tayana, and Xavier Carbonell. “Is smartphone addiction really an addiction?.” Journal of behavioral addictions 7.2 (2018): 252-259.